Kancelaria - strona » Świadczenie rodzicielskie a proces z ZUS

Narodziny dziecka to bardzo często moment wielkiego szczęścia dla rodziców. Jest to też jednak chwila, kiedy przestają oni być odpowiedzialni tylko za siebie, stają się bowiem opiekunami swojego dziecka, któremu muszą zapewnić odpowiednie warunki życia. Wprowadzone w 2016 r. świadczenie rodzicielskie (wypłacana w kwocie 1000 zł miesięcznie) jest formą pomocy skierowaną do rodziców, którzy nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Co jednak w przypadku, kiedy matka spiera się z ZUSem o przyznanie jej zasiłku macierzyńskiego? Czy świadczenie rodzicielskie powinno być wtedy wypłacone?

Komu należy się świadczenie rodzicielskie?

Świadczenie wypłaca się matce albo ojcu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka) w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 14. roku życia. W ustawie znajdziemy pełny, szerszy katalog podmiotów uprawnionych do świadczenia, jak choćby ojcu dziecka, np. w przypadku skrócenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego na wniosek matki dziecka po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka, śmierci matki dziecka czy porzucenia dziecka przez matkę.

Żeby odpowiedzieć na pytanie postawione w pierwszej części tekstu konieczna jest analiza przypadków i okoliczności, które wyłączają możliwość ubiegania się o świadczenie rodzicielskie. Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli co najmniej jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny dziecka otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego. Jest to kluczowy warunek (ustawa określa także inne przypadki), który musi być spełniony, aby świadczenie zostało przyznane.

Świadczenie rodzicielskie a ZUS

Niestety coraz częściej zdarza się, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmawia matkom prawa do przyznania zasiłku macierzyńskiego, co równie często może kończyć się skierowaniem sprawy do sądu. W takim przypadku standardową praktyką organów przyznających świadczenie rodzicielskie jest zawieszenie postępowania w sprawie przyznania tego świadczenia do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy z ZUS (na podst. art. 94 § 1 pkt 4 kpa).

Takie działanie organu skutkuje jednak bardzo daleko idącymi konsekwencjami dla matek (czy innych uprawnionych osób), jako że zostają one bez jakichkolwiek środków do życia na czas trwania procesu sądowego. W sądzie spierają się z ZUSem o przyznanie zasiłku, a jednocześnie nie mogą otrzymać świadczenia rodzicielskiego, jako że organ czeka na zakończenie sporu z ZUS. Matka zostaje wtedy z niczym.

Sąd po stronie matki

Jedna z tego typu spraw znalazła swój finał w sądzie administracyjnym i zakończyła się wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 5 (sygn. I SA/Wa 2885/220). W tej sprawie matka, jako skarżąca, najpierw złożyła zażalenie na postanowienie organu w sprawie zawieszenie postępowania administracyjnego dotyczącego przyznania świadczenia a po utrzymaniu przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze postanowienia w mocy złożyła skargę do WSA.

W tym przypadku sąd zdecydował się uznać argumenty skarżącej i uchylił zaskarżone postanowienia. Oznacza to, że zdaniem sądu organ nie miał podstaw do zawieszenia postępowania na czas trwania procesu sądowego przeciwko ZUS. W uzasadnieniu sąd wskazał, że ustawodawca bardzo jasno przedstawił sytuacje, w których świadczenie rodzicielskie się nie należy (w art. 17c ust. 9 ustawy o świadczeniach rodzinnych). Takim przypadkiem jest pobieranie przez matkę zasiłku macierzyńskiego, skoro więc ZUS odmówił jej prawa do takiego świadczenia, to organ nie miał żadnych podstaw, aby wstrzymać się z wydaniem decyzji co do przyznania świadczenia rodzicielskiego.

Wydaje się, że świadczenie powinno zostać przyznane i wypłacone, a ewentualnie w przypadku uznania przez sąd prawa matki do zasiłku macierzyńskiego powinna ona zwrócić organowi nienależnie pobrane świadczenie rodzicielskie.

Omawiane orzeczenie stanowi ważny głos w przedmiocie walki o wypłatę świadczenia rodzicielskiego w newralgicznym dla wielu rodzin czasie następującym bezpośrednio po narodzeniu dziecka.

Świadczenie rodzicielskie a proces z ZUS

Nip

Kancelaria Radcy Prawnego Michał Kasprzyk